Do Betlejem pośpieszajcie…

„A ty Betlejem, ziemio Judy, nie jesteś zgoła najlichsze spośród głównych miast Judy, albowiem z ciebie wyjdzie władca, który będzie pasterzem ludzi mego Izraela”.

Betlejem i okolice w Biblii określone są mianem Efrata, tzn. owocująca, płodna. Również współczesne nazwy Betlejem –arabska i hebrajska – mają podobne znaczenie: arabska Beit Lahem oznacza „dom mięsa”, natomiast hebrajska Beit-Lehem oznacza „dom chleba”. Nazwy Betlejem nie odzwierciedlają jednak sytuacji ekonomicznej tego terenu.

Ziemia betlejemska jest położona w Judei, na pagórkowatym terenie i mimo ciepłego klimatu nie ma wystarczającej warstwy gleby, aby mogła bujnie rozwijać się tu roślinność. Te warunki naturalne sprzyjają jedynie hodowli bydła a zwłaszcza kóz i owiec – od najdawniejszych czasów aż do dziś.

Pomimo tych trudności od czasów prehistorycznych rozwijało się tu osadnictwo. Zapewne miały na to wpływ groty. Otóż wzgórza Judei zbudowane są z miękkich skał wapiennych, które łatwo ulegają erozji, na skutek czego tworzą się groty i wnęki skalne. Właśnie te groty w starożytności i w czasach Jezusa Chrystusa, a Beduinom z Pustyni Judzkiej do dziś, służyły i służą za domostwa i magazyny. Często były używane jako cysterny, gdzie gromadzono wodę na okres pory suchej. Na przykład w okolicy Betlejem są cysterny Dawida, które jako jedyny monument upamiętniają słynnego króla żydowskiego. To, że ludzie mieszkali w grotach, potwierdzają badania archeologiczne – w tym badania grot przylegających do Groty Narodzenia pod Bazyliką Bożego Narodzenia, prowadzone w latach 1962–1964.

Dlatego też, kiedy Maryja wraz z Józefem przybyła do Betlejem , aby wziąć udział w spisie powszechnym ludności zarządzonym przez cesarza rzymskiego Oktawiana Augusta, Jezus narodził się – jak mówi kolęda – „w stajni ubogiej”, czyli w grocie, a pierwszymi, którzy usłyszeli tę nowinę, byli pasterze.

Maryja i Józef musieli pokonać długą drogę z Nazaretu do Betlejem, około 140 km , ponieważ oboje byli z rodu królewskiego Dawida, którego kolebką było Betlejem, a każdy miał być spisany tam skąd wywodziła się jego rodzina.

Nad Grotą Narodzenia w czasach rzymskich była świątynia i gaj poświęcone Adonisowi (bóstwu rzymskiemu), które założono celowo, aby zatrzeć ślady tradycji chrześcijańskiej w ramach restrykcji po powstaniach żydowskich przeciwko Rzymowi.   Dopiero po roku 325 z inicjatywy cesarza Konstantyna i jego matki Heleny wzniesiono pierwszą świątynię nad Grotą Narodzenia. Natomiast w VI wieku, za cesarza Justyniana zastąpiono ją pięcionawową bazyliką w stylu bizantyjskim, która przetrwała do dziś pomimo burzliwej historii tych terenów – tj. wojen, najazdów i trzęsień ziemi.

Dziś opiekunami Bazyliki Narodzenia są mnisi ormiańscy i greccy, co ostatecznie uregulował firman z 1853 roku. Wymaga ona jednak gruntownej renowacji. Jest nadzieja, że nie ulegnie dalszemu zniszczeniu, ponieważ została objęta patronatem UNESCO.

Do Bazyliki przylega franciszkański kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej (w naszym kościele tej świętej poświęcony jest obraz w prawym bocznym ołtarzu), z którego schodami znajdującymi się w prawej nawie można wejść do groty św. Hieronima (w latach 385–420 studiował tam i przetłumaczył na język łaciński Pismo Święte, zwane w jego przekładzie Wulgatą). Do zakonu franciszkańskiego, który w Ziemi Świętej nazywano braćmi od sznura, należy zarówno wirydarz, jak i klasztor, w którym 22.03.2000 roku gościł Jan Paweł II. Na Placu Żłóbka (plac między Bazyliką Narodzenia a minaretem) odprawił wówczas mszę świętą.

Betlejem leży 8 km na południe od Jerozolimy, ale żeby do niej dojechać, trzeba przekroczyć granicę państwową między Autonomią Palestyńską a Izraelem, co nie jest proste – szczególnie w okresie zwiększonego napięcia politycznego, które od momentu powstania Autonomii w 1995 roku cały czas trwa. Trzeba „pokonać” mur otaczający Palestynę, na którego istnienie zwrócił szczególną uwagę obecny papież Franciszek, pielgrzymując w tym roku do Ojczyzny Jezusa.

Współczesnym mieszkańcom Betlejem nie powodzi się najlepiej. Kiedy jest względny spokój polityczny, ich sytuacja materialna ulega poprawie. Wzrasta wówczas ruch pielgrzymkowy będący zasadniczym źródłem ich dochodu.

Na tegorocznej pasterce ponownie zaśpiewamy nasze piękne, polskie kolędy, które w swej treści w dużej mierze odzwierciedlają realia tamtego miejsca i czasu sprzed dwóch tysięcy lat – miejsca i chwili Bożego Narodzenia.

Będziemy śpiewać nasze kolędy także z myślą o nieobecnych.

Tekst ten napisałam w oparciu o książkę Lesława Daniela Chrupcały OFM Betlejem – kolebka Mesjasza, wydaną przez Fundację Komisariat Ziemi Świętej (Kraków 2003), którą szczerze polecam.

Życzę, aby nadchodzące Święta Bożego Narodzenia były czasem pokoju. Natomiast w nowym roku 2015 życzę odbycia pielgrzymki do Ziemi Świętej, by móc ulec fascynacji Ojczyzną Chrystusa, której poznanie odmienia życie na lepsze, nadając mu nowy sens i wymiar.

Pole Pasterzy Kaplica Anioła:

Grota Pasterzy:

Współczesny pasterz:

Betlejem nocą:

Betlejem Plac Żłóbka z prawej Bazylika Narodzenia:

Wnętrze Bazyliki Narodzenia:

Grota Narodzenia:

Grota św. Hieronima:

Modlitwa w miejscu narodzenia Jezusa:

Miejsce narodzenia oznaczone gwiazdą:

                                           

foto: Paweł Paluch, Bożena Dąbrowska

tekst: Zdzisława Diurczak-Brzezowicka